Most imienia Benedykta XVI w Bobrku na rzece Wiśle
Ludzie budują za dużo murów, a za mało mostów . Issac Newton (1643-1727) Wisła – królowa polskich rzek stanowi największą naturalną przeszkodę wodną na obszarze naszego kraju. Od najdawniejszych czasów nad jej wodami wznoszono przeprawy zaspokajające doraźne lub długotrwałe potrzeby komunikacyjne. Historia tych przepraw jest bogata. Znajdują w niej odbicie zarówno osiągnięcia sztuki inżynierskiej na przestrzeni wieków, jak ważne wydarzenia z naszych dziejów. Historia jest tylko częściowo udokumentowana w nielicznie ocalałych materiałach źródłowych, a obecnie stanowi przedmiot badań i wielu opracowań , w tym również monograficznych. Most drogowy na rzece Wiśle w Bobrku stanowi cześć tej historii, a działania i wydarzenia w bieżącym roku znacznie ja wzbogaciły.
Na wiosnę przeprowadzono gruntową przebudowę obiektu, w maju przez most, jako jeden z pierwszych , przejeżdżał dwukrotnie Ojciec Święty Benedykt XVI podczas pamiętnej wizyty w Auschwitz – Birkenau. W październiku most uroczyście poświecił arcybiskup metropolita krakowski kardynał Stanisław Dziwisz, nadając mu imię papieża Benedykta XVI. Lokalizacja przeprawy Miejscowość Bobrek (gmina Bobrek) położona jest nad Wisłą, na zachodnich krańcach Małopolski . Nieopodal, po drugiej stronie rzeki , znajduje się Oświęcim. Właśnie przez Bobrek wiedzie droga wojewódzka z Chrzanowa do Oświęcimia i tu przekracza Wisłę. , nieco później ujścia Przemszy, rzeki oddzielającej Śląsk od Małopolski. Most w Bobrku należy do obiektów górnej Wisły.
Chociaż szerokość wody brzegowej wynosi tutaj około 40 m., to jednak wały wytyczają tereny zalewowe , szerokością sięgającą 200 metrów. W niedalekim sąsiedztwie mostu znajdują się : zespół pałacowy wraz z oficyną, park pałacowy (zajmuje 26ha, uznany za zabytek przyrody w roku 1925, należy do największych parków w Polsce), spichlerz drewniany zbudowany w 1779 oraz kościół pw. Trójcy Przenajświętszej (pierwszy na południu Polski wybudowany w stylu klasycznym, liczący ponad 200 lat.) Rys historyczny Początki przeprawy mostowej w Bobrku sięgają zapewne średniowiecza, lecz z tamtych zamierzchłych czasów nie zachowały się do dzisiaj żadne dowody. Najstarsze zbadane i dostępne źródła historyczne pochodzące z XVI wieku. Od tego czasu datowane są niektóre informacje techniczne o mostach tu wznoszonych, o ich budowach, projektach, jak również ważne zdarzenia historyczne, które tu miały miejsce. – 1562 roku pierwsze wzmianki o przeprawie mostowej w Bobrku – mapa Księstwa Oświęcimsko –Zatorskiego Stanisława Zarębskiego – most dębowy, długość 21 łatrów ( ok. 37 m), szerokość 3 łatry ( ok. 5.30) i trzy izbice. – 1830 – 31 rok – powstanie listopadowe – generał Samuel Różycki wkracza przez most w Bobrku do Galicji, uchodząc przed Rosjanami – 1935 rok – nowy most drewniany dł. 156 metrów, przęsła na terenie zalewowym – konstrukcja trapezowo – rozporowa, przęsło nurtowe – kratownica paraboliczna systemu Francosa, o rozpiętości 27 m. ( w węzłach stosowane stalowe blachy i śróbogwoździe) – 1939 rok – kampania wrześniowa- most drewniany zbudowany przed wybuchem wojny ocalał – 1940 rok – okupacja hitlerowska, przebudowa mostu przez Niemców, ułożenie stalowych dźwigarów, Przeszłość odchodzi Początek 2006 roku stanowi okres kończący eksploatację mostu betonowego wzniesionego w Bobrku w 1962 roku.
Most ten zaprojektował inżynier Władysław Szermer w Krakowskim Biurze Projektów Transportu Drogowego i Lotniczego. Była to konstrukcja kablobetonowa, siedmioprzęsłowa, o rozpiętościach przęseł (3 x 24 + 36 + 3x 24) m, o kącie skrzyżowania 75 st. Wszystkie przęsła mostu zaprojektowano jako swobodnie podparte, o przekroju płytowo-belkowym, złożonym z dźwigarów o kształcie dwuteowym, sprężanych na miejscu kablami systemu Freyssineta. Podkreślić należy, że był to jeden z pierwszych mostów w Polsce zbudowanych w tym systemie. Przyczółki i filary wykonano jako betonowe, posadowione na ˝żelbetowych palach. Długość mostu wynosiła 186 m. Budowę´ zrealizowała Grupa Robót w Skoczowie, a na miejscu prowadził ją Roman śagan. Budowa trwała od 1959 do 1962 roku. Most był eksploatowany przez 44 lata. W końcowym okresie ubytkowania bardzo zły stan techniczny obiektu stwarzał liczne zagrożenia.
Głównymi czynnikami destrukcji były silnie zaawansowane procesy korozyjne stali sprężającej, stali zbrojeniowej i betonu (dźwigary skrajne niemal wszystkich przęseł oraz strefy przydylatacyjne). Uznając za nieopłacalne przeprowadzanie remontu konstrukcji istniejącej, podjęto decyzje o całkowitej przebudowie ustroju nośnego i podpór mostu, celem dostosowania obiektu do współczesnych wymogów komunikacyjnych pod względem nośności, przepustowości i bezpieczeństwa ruchu. Remont mostu planowano od kilku lat, jednak koniec 2005 roku okazał się przełomowy, gdy wtedy obiegła Polskę wiadomość, że papież Benedykt XVI, przejeżdżający z pielgrzymkà w maju, uda się z Krakowa do Oświęcimia samochodem, a nie helikopterem, jak planowano wcześniej. Fakt ten wyzwolił natychmiastową inicjatywę, radykalne działania i decyzje, zmierzające do ekspresowego remontu przeprawy w Bobrku, gdyż tylko tędy mogła powadzić trasa dojazdu papieża do Oświęcimia z autostrady A4.
Nowy most na Wiśle w Bobrku W projekcie przebudowy i remontu mostu założono całkowitą wymianę ustroju nośnego i daleko idącą przebudowe wszystkich podpór – przyczółków i filarów. Uwzględniając niekorzystne uwarunkowania realizacji robót (m.in. bardzo krótki termin zamknięcia drogi, okres zimowy oraz ryzyko wiosennej powodzi w obrębie terenów zalewowych między wałami) przyjęto dla ustroju nośnego konstrukcję zespoloną typu stal-beton, wykonywanà bez dodatkowych (tymczasowych) podpór w pierwszym stadium jej realizacji. W części stalowej ustroju nośnego zastosowano układ tandemowy dźwigarów, korzystny z punktu widzenia transportu i montażu. Dźwigary główne mostu zaprojektowano przy założeniu przekroju zwartego, z krępym środkiem, o stałej wysokości i pasem górnym o stałym przekroju na całej długości. Dzięki temu zredukowano ilość elementów stalowych w obrębie dźwigarów, ułatwiając znakomicie wytwarzanie i montaż konstrukcji na miejscu.
Do zespolenia płyty pomostowej z częścią stalową zastosowano łaczniki sworzniowe typu Nelson. Nowy ustrój nośny mostu zmienił swój schemat statyczny .Dotychczasowe przęsła swobodnie podparte zastąpiono układem ciągłym, który pozwolił osiągnąć większą smukłość konstrukcji i korzystnie wyeliminował pośrednie przerwy dylatacyjne. Zastosowanie schematu ciągłego podyktowało potrzebę przystosowania jednego filara mostu do przenoszenia znacznych sił poziomych (hamowanie pojazdów). W tym celu wykonano dodatkowe dwa rzędy pali wierconych, zwieńczono je płytą oczepową, powiązaną monolitycznie z silnie zbrojonym, nowym płaszczem filara. Rytm podpór mostu i związane z nim rozpiętości przęseł zachowano zgodnie ze stanem istniejącym. Przyjęto stałą, stosunkowo małą wysokość ustroju nośnego (h = 1,44 m) na całej jego długości. Osiągnięto w ten sposób znaczną smukłość przęseł (przęsło nurtowe h/l = 1/25,7) i odczucie lekkości ustroju, zwłaszcza w porównaniu do konstrukcji poprzedniej.
Położenie wysokościowe przęseł dostosowano do wypukłej niwelety drogi na moście. Niweletę drogi podkreślono precyzyjnie wykształcona linią gzymsu, wykonanego z prefabrykowanych desek polimerobetonowych. Kolorystyka mostu nawiązuję do barw watykańskich poprzez żółte gzymsy i kremową konstrukcję stalową dźwigarów. Założenie architektoniczno – estetyczne mostu emanuje spokojem i czytelnością formy.
Wizyta Benedykta XVI w Oświęcimiu
28 maja 2006 roku Ojciec Święty Benedykt XVI złożył historyczną wizytę w niemieckim obozie zagłady (dzisiaj Państwowym Muzeum Auschwitz-Birkenau) w Oświęcimiu. Podróżując do Oświęcimia i z powrotem był owacyjnie witany przez mieszkańców Bobrka, co podkreśli. W swoich gorących komentarzach prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Lech Kaczyński. Kolumna samochodów dostojnego gościa, jako jedna z pierwszych, dwukrotnie pokonała oddany 3 dni wcześniej do eksploatacji gruntownie przebudowany i zmodernizowany most. Do przytoczonych wcześniej długich dziejów przeprawy mostowej przez rzekę Wisłę w Bobrku zostały dopisane nowe ważne karty.
W imię pamięci historycznych zdarzeń Wspominając z pewnego dystansu zdarzenia od stycznia do końca maja bieżącego roku, związane z gruntowną modernizacjà i przebudową przeprawy mostowej w Bobrku, widać jasno inspirującą obecność papieża Benedykta XVI we wszystkich podejmowanych działaniach. Imię Benedykt przewijało się w zgiełku budowy, wśród budowniczych i licznych obserwatorów powtarzających jak mantrę pytanie: Czy zdążą? Było obecne w myślach i działaniach Inwestora, nie dawało spokoju projektantom, czego dowodem są liczne pliki i foldery, konstruowane z udziałem tego właśnie imienia. Inwestycją ukończono w terminie, ku zadowoleniu i radości wszystkich. Obecność na moście Ojca Świętego ukoronowała podjęty wielki wysiłek i mobilizację´.
W kontekście tych zdarzeń, w kilku środowiskach związanych z realizacją nowego mostu, spontanicznie zrodziła się szlachetna i piękna idea nadania mostowi imienia Benedykta XVI. Jest taka stara tradycja nadawania niektórym znaczącym obiektom imion wielkich ludzi, którzy w pewien szczególny sposób byli z nimi związani. Tę tradycję postanowiono tu wykorzystać i podtrzymać. Podjęta inicjatywa spotkała się z aplauzem arcybiskupa metropolity krakowskiego kardynała Stanisława Dziwisza, który, dokładnie pięć miesięcy po wizycie papieża w Oświęcimiu, w dniu 28 października 2006 roku poświęcił most, nadając mu imię Benedykta XVI. Odsłonięto pamiątkowe tablice w obecności władz państwowych, duchowieństwa, Wojska Polskiego, licznych gości i tłumnie przybyłych mieszkańców Bobrka oraz innych okolicznych miejscowości.
Dr inż. Karol Ryż Adiunkt w Katedrze Budowy Mostów i Tuneli w Politechnice Krakowskiej Dyrektor Przedsiębiorstwa Usług Inżynierskich „PROKOM” s.c. Literatura [1] Chwaściński Bolesław: „Mosty na Wiśle i ich budowniczowie”, Fundacja Rozwoju Nauki w Zakresie Inżynierii Lądowej im. A. i Z. Wasiutyński, Warszawa 1997, [2] Czapski Michał: „Mosty drewniane”, Fundacja Rozwoju Nauki w Zakresie Inżynierii Lądowej im. A. i Z. Wasiutyńskich, Warszawa 2001, [3] Ryż Karol wraz z Zespołem Przedsiębiorstwa Usług Inżynierskich „PROKOM” s.c. oraz Bogacki Witold wraz z Zespołem Przedsiębiorstwa „INTEGRAL” Sp. z o.o.: „Projekt remontu mostu drogowego na rzece Wiśle w/c drogi wojewódzkiej nr 933 Oświęcim-Chrzanów (km 76+027) w miejscowości Bobrek, [4] Ryż Karol wraz z Zespołem Przedsiębiorstwa Usług Inżynierskich „PROKOM” s.c.: „Projekt próbnego obciążenia mostu drogowego na rzece Wiśle w/c drogi wojewódzkiej nr 933 Oświęcim -Chrzanów (km 76+027) w miejscowości Bobrek. Artykuł zamieszczamy dzięki uprzejmości dr inż. Karola Ryża.
Most na Wiśle pod Oświęcimiem otwarty
Nowy przystanek między Chełmkiem a Oświęcimiem.
Do wielkiego dzieła odbudowy naszej, tak okrutnie zniszczonej Ojczyzny przybyła nowa cegiełka. Oto na miejscu wysadzonego przez uciekających w r. 1945 Niemców mostu kolejowego na Wiśle pod Oświęcimiem stanął, jako wynik ofiarnej pracy robotnika, kolejarza i inżyniera polskiego, kosztem 12 przeszło milj. zł. Nowy most. Z jego powstaniem zaistniała możliwość podjęcia po blisko dwuletniej przerwie ruchu towarowego na linii Dziedzice-Trzebinia. Usprawniona będzie komunikacja osobowa, która dotychczas odbywała się z przesiadaniem, co było niemałem utrapieniem dla pasażerów, głównie zaś dla pracowników firmy „Bata”, dojeżdżających z Oświęcimia codziennie do pracy. Bo trzeba zważyć, że musiało się przejść półtora kilometra, grzęznąc w dni jesienne i wiosenne po kostki w błocie, a zimą przekopywać się przez kilkumetrowe zaspy śnieżne, aby się dostać do pociągu, stojącego na drugim brzegu Wisły.
W niedzielę, dnia 17. 11 . 1946 r., odbyło się przy udziale władz samorządowych w osobach: przewodniczącego P. R . N., Trepy, starosty chrzanowskiego, ob. Winiarskiego , wicestarosty, ob. Nawojowskiego, wójta gminy zbiorowej Chełmek, ob. Kubiścika, władz kolejowych z prezesem Dyrekcji krakowskiej, ob. Kmitą, na czele, Dyrekcji fabryki „Bata”, proboszcza parafii Bobrek, ks. Jojki, organizacji politycznych P. P. R., P. P. S., T. U. R., W. M. I innych ze sztandarami, orkiestry „Bata” oraz kilkutysięcznej rzeszy ludzi z okolicznych miejscowości uroczyste poświęcenie i otwarcie mostu. Akt otwarcia poprzedziły przemówienia okolicznościowe, wygłoszone kolejno przez wicestarostę chrzanowskiego, prezesa krakowskiej Dyrekcji P. K. P., ks. Prob. Jojkę i ob. Szymutkę Franciszka. Mówcy podkreślając znaczenie mostu dla rozwoju gospodarczego Polski, uznali wielkie zasługi kolejarzy we wspólnym dziele odbudowy, wzywając całe społeczeństwo do jedności i ofiarnej pracy dla dobra Ojczyzny.
Po wzniesieniu okrzyków na cześć Rządu Jedności Narodowej i odegraniu Hymnu Narodowego nastąpił właściwy moment uroczystości. Po poświęceniu przez ks. Proboszcza Jojkę, prezes krak. Dyr. P. K. P. przeciął wstęgę, oddając most w służbę Państwu i społeczeństwu, po czym po przybranym flagami narodowymi i zielenią moście przejechał pod bramą triumfalną, wypełniony do ostatniego miejsca specjalny pociąg, zatrzymując się na drugim brzegu, gdzie gości tak niezwykłych powitał starosta bialski, dziękując w imieniu ludności swojego powiatu za dokonane dzieło. W imieniu fabryki „Bata” podziękował w krótkich słowach ob. Holipka. Wśród dźwięków orkiestry „Bata” i kolejowej z Oświęcimia, gdzie po przemówieniach miejscowego burmistrza i przew. Z. Z. K. Uroczystości zostały zakończone. Równocześnie z uroczystością otwarcia mostu zbiegła się druga, mniej już ważna z punktu widzenia ogólno-państwowego, lecz dla miejscowej ludności doniosłe mająca znaczenie chwila.
Oto staraniem wójta, ob. Kubiściaka, do użytku mieszkańców okolicznych wsi, jak: Bobrek, Gorzów, i innych, oddany został nowy przystanek osobowy „Świnna”. Przystanek ten, położony w połowie mniej-więcej drogi między Oświęcimiem a Chełmkiem, ułatwi w znacznej mierze łączność ze światem okolicznej ludności, która dotychczas, chcąc dostać się do pociągu, musiała tracić co najmniej godzinę czasu na dojście do najbliższej stacji.
R. Iwanek Źródło: „Echo Chełmka” nr 43-44, str.5, 1.XII.1946r.
(Materiały m.in. dzięki uprzejmości MOKSIR Chełmek)
Dodaj komentarz